He haurongo, he kōrero hoki mō te pūnaha tāhūrua

Mehemea ka tonoa koe ki te tuku i te mihi whakataki mō tētahi o ēnei tāngata, tuhia te kupu whakataki kia whakamōhio nā te aha i rongonui ai te tangata me ētahi kōrero whakamārama mōna.

Mahi kē rānei

Titoa tētahi haurongo mō tētahi o ēnei tāngata: i noho ia ki tēhea momo ao, he aha āna mahi nūnui, ā, he aha ngā pānga ki te hapori?

Mā te haurongo e:

• Tuku ai te kōrero mō tōna nohonga ki te ao
• Tīmata ai ki te kupu whakataki, me āna mahi nūnui
• Tuhia ai tētahi kōrero mō ngā kaupapa nūnui i pā ki a ia
• Tuhia ai tētahi kōrero mō te pānga o ā rātou mahi ki te iwi

I tīmata te pūtaiao rorohiko i ngā rautau maha i mua, i te wā ka tīmata ngā tāngata ki te whakaaro mō te āhuahanga me te rāwekeweke i te raraunga. Kua tapaina ētahi o ngā ariā hou mō ngā tāngata nā rātou i whakawhanake ai ngā huatau tīmatanga (pērā ki ngā uara pono/hē Boolean, kua tapaina mō George Boole). Toro atu kia mōhio anō mō te hunga nā rātou ngā mahinga kua whakamahia whānuitia i ngā rorohiko o ēnei rā. Kei raro nei ētahi hononga Wikipedia hei tīmatanga māu, engari kaua e mahi ko te Wikipedia anake.

Anei ētahi tāngata me ngā huatau tawhito hei rangahau:

• George Boole nāna te mahi nui me pēhea te whakaahuahanga i ngā mea tūturu mā ngā uara e rua noa iho, ināianei he maha ngā reo tuhiwaehere kua whakaurua ngā taurangi Boolean kua tapaina mōna.
• Baudot, ngā waehere terekarāwhe, Braille, Morse ka whai pānga katoa ki te whakaahuahanga tāhūrua (ahakoa ka mahi a Morse i ngā tohu e toru: tongi, rārangi, me te āputa). Toro atu kia mōhio anō mō ngā mahi a Baudot rātou ko Braille, ko Morse, me ngā pūtake o ā rātou waihanga i ā rātou waehere.
• Nā Donald Murray (i whānau mai i Aotearoa) tētahi waehere arapūreta i whakamahia whānuitia mō te wā roa.
• I whakamahi ētahi o ngā pūnaha terekarāwhe tawhito i te whakaahuahanga tāhūrua; rangahaua pea ngā terekarāwhe kōpani (shutter telegraphs).